به گزارش خبرگزاری حوزه،درباره زمان شروع تربیت فرزندان نظریه های متفاوتی مانند ۲۰سال قبل از تولد، ابتدای زمان بارداری و...وجود دارد،اما از نظر دین مبین اسلام شروع تربیت فرزند از زمان ازدواج پدر و مادر است.
فرزندآوری و تربیت فرزند از دستورات مورد تاکید دین اسلام است و همچنین خانواده جامعه‌ای کوچکی است که زیربنا و اساس ساختن جامعه بزرگ اجتماعی است به همین جهت، اهمیت تربیت فرزند برای کسی پوشیده نیست به همین علت با حجت الاسلام محمد ابراهیم انصاری شیری، پژوهشگردینی، در این رابطه گفت‌وگو کردیم.
تربیت فرزندان از چه زمانی شروع میشود؟
تربیت فرزند در همه جای دنیا از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در این باره هم اعتقادات مختلفی درباره زمان شروع تربیت وجود دارد؛ مثلا اعتقاد به تربیت فرزند۲۰ سال قبل از تولد، از ابتدای زمان بارداری، از زمان تولد و از سن هفت سالگی وجود دارد و همه این گروه ها برای عقیده خود دلایلی بیان می کنند؛ اما دین مبین اسلام معتقد است زمان تربیت فرزند از زمان ازدواج پدر و مادر شروع می شود.
اسلام اولین مرحله تربیت فرزند را قبل از ازدواج می داند و می فرماید وقتی می خواهی برای خود همسر انتخاب کنی دقت کن چه کسی را به عنوان مادر فرزندت انتخاب می کنی و پیامبر اکرم (ص) نیزمی فرماید:« أنکحوا الاکفاء و أنکحوا منهم و اختاروا لنطفکم؛ به هم شأن خود زن بدهید و از هم شأن خود زن بگیرید و برای نطفه های خود (جایگاهی مناسب) انتخاب کنید» و در جای دیگر نیز می‌فرماید«بنگر که فرزندت را در چه نسل و نژادی قرار می دهی، زیرا که رگ و ریشه خانوادگی در فرزند تأثیر می گذارد» که از این حدیث نکاتی همچون نخستین زمینه شکل گیری کانون تربیت فرزند از منزل رقم می خورد، مادر مهمترین نقش را در تربیت فرزند دارد را می توان استنباط کرد.
همچنین اسلام می فرماید قبل از بارداری روی اعمال و رفتار خود و غذای خود حساس باشید و لقمه حلال استفاده نمایید و از غذای حرام یا حتی شبهه ناک بپرهیزید. نطفه پدر باید از غذای حلال تشکیل شود و رحم مادر نیز باید با غذای حلال آماده بارداری شود.
در زمان انعقاد نطفه و بارداری چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
پیامبر اکرم (ص) در وصیتی به امام علی(ع) می فرماید:«یا علی، در اول، وسط و آخر ماه با همسرت همبسترمشو، زیرا احتمال جنون، جذام و فساد اعضاء و عقل او و فرزندش در این روزها زیادتر است»
و همچنین به نکاتی مانند گفتن بسم الله هنگام نزدیکی، پرهیزاز حرف زدن و دیدن عورت یکدیگر و یا خدای ناکرده فکر کردن به غیر از همسر خود تاکید کرده است.
در دوران بارداری نیز خواندن هر روز یک جزء قرآن توسط پدر و مادر، مخصوصا مادر و شنیدن صدای تلاوت قرآن، توسل به اهل بیت(ع)، خوردن بعضی از میوه ها به ویژه انار، گلابی و ... که در زیبایی فرزند بسیار اثرگذارند و پرهیز از انواع گناهان توسط پدر و مادر، مخصوصا مادر را توصیه کرده است.
بعداز تولد فرزند چه باید و نبایدهایی برای تربیت وجود دارد؟
بعد از تولد نیز خواندن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ اثر تربیتی بسیار فراوانی در روح و جان کودک دارد و پیامبر اکرم(ص) نیز در سفارشی به امام علی(ع) می فرماید:« ای علی هرگاه صاحب پسر یا دختری شدی، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگو که اگر چنین کردی هرگز شیطان به او ضرری نخواهد رساند.»
و همچنین کام فرزند را با چیزی شیرین مثل خرما(درحالی که در کمی آب حل شده باشد) یا مقدار کمی تربت امام حسین(ع) که در آب زمزم حل شده بازکنید.
و به نکاتی مانند انتخاب نام نیک و تاثیر آن در شخصیت فرزند، با وضو و طهارت کامل بودن مادر درهنگام شیر دادن به طفل شیر، مال حلال آوردن پدر بر سرسفره، با احترام و محبت فراوان رفتار کردن با کودک تاکید کردند.
از سن دوسالگی به بعد حساسیت تربیت فرزند بیشتر می شود؛ زیرا ذهن کودک کاملا آماده دریافت اطلاعات است و هر حرف یا حرکت و رفتاری را به سرعت یاد گرفته و به کار می بندد.
رعایت نکاتی مانند استفاده از کلمات محترمانه و توأم با محبت در مقابل فرزند، هماهنگ شدن پدر و مادر در نحوه برخورد با فرزند، هنگامی که فرزند کار خوب می کند یا احیانا اشتباهی مرتکب می شود، انتخاب لباس و پوشش مناسب برای فرزند، پوشش مناسب والدین در مقابل دیدگان حساس فرزند بسیار حائز اهمیت است.
نوع پوشش والدین در مقابل فرزندان چگونه باید باشد؟
پوشش در دین اسلام از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است و لباس علاوه بر اینکه انسان را از سرما و گرما حفظ می کند نشانگر شخصیت و وقار انسان است به همین خاطر است که اسلام برای حفظ وجهه و شخصیت مسلمانان پوشش مناسب را سفارش می کند.
قرآن کریم در سوره مبارکه نور آیات ۵۸ و ۵۹ به صورت بسیار دقیق و ظریف به نحوه پوشش در منزل و هنگام استراحت پرداخته و می فرماید:«ای کسانی که ایمان آوردهاید، باید بندگان شما و آنها که هنوز به حد بلوغ نرسیده‌اند، در سه هنگام از شما برای وارد شدن به اتاق شما رخصت طلبند: پیش از نماز صبح، هنگام ظهر که لباس از تن بیرون می‌کنید و بعد از نماز عشا. این سه وقت، وقت خلوت شماست. در غیر آن سه هنگام، شما و آنها گناهی مرتکب نشدهاید اگر بر یکدیگر بگذرید. خدا آیات را این چنین برای شما بیان میکند، و خدا دانا و حکیم است.»
و نکاتی تربیتی این آیه به عبارتنداز:
۱)جهت تربیت فرزند و دور بودن او از خلوت پدر و مادر، لازم است پدر و مادر اتاقی جدا داشته باشند.
۲) فرزندانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند، (اما خوب و بد را می فهمند) باید یاد بگیرند که هنگام ورود به اتاق پدر و مادر، مخصوصا در سه وقت حساس پیش از نماز صبح و هنگام ظهر و بعد از نماز عشاء، که این سه زمان، زمان خلوت پدر و مادر است، و پدر و مادر لباس مناسب ندارند، اجازه بگیرند تا پدر و مادر لباس مناسب بپوشند.
۳)قرآن کریم به این جهت در این سه وقت، حساس است که می فرماید: « حینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُمْ؛ هنگامی که لباس بیرون و لباس کار را از تن در می آورید»، یعنی وقتی با لباس راحت و لباس خواب هستید؛ زیرا لباس خواب و لباس راحت باعث حساسیت فرزند شده و او را کنجکاو می کند. از این قسمت آیه شریفه نحوه پوشش در منزل برداشت می شود. پوششی که والدین در خلوت یکدیگر دارند و پوششی که مقابل فرزندان دارند باید متفاوت باشد.
۴)با تلاوت و تفکر و مراجعه به تفاسیر این آیات شریفه، به طور واضح روشن خواهد شد که اسلام به جهت تربیت فرزندان و جلوگیری از بلوغ زودرس آنان سفارش به پوشیدن لباس مناسب در منزل فرموده است.
۵)امام صادق علیه السلام در مورد جمله "أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزینَةٍ" ؛ باکی نیست که پوشش خود را زمین گذارند، به شرطی که زینت خود را آشکار نکنند» که در آیه ۶۰ همین سوره آمده می فرمایند: منظور روسری و روپوش است نه برهنگی. در ادامه نیز قرآن می فرماید عفت بورزید.
۶)در همین قسمت آیه می فرماید: زنان زینت خود را آشکار نکنند. آرایش کردن زن حتی جلو فرزندان امری کاملا قبیح و ناپسند است چه رسد به بیرون منزل. ( آرایش زن فقط برای شوهر توصیه و تأکید شده، نه بقیه محارم مثل فرزند و پدر یا برادر).
۷)پوشش زنان و دختران در منزل هم نباید طوری باشد که جلب توجه کند، یعنی نباید لباس تنگ و نازک بپوشند که برجستگیهای بدن آنان نمایان و باعث جلب توجه شود.
۸)پوشش پدرو مادر و فرزندان در منزل نباید تمایلات جنسی را تحریک کند.، مخصوصا پوشش مادر و خواهر نباید باعث جلب توجه پسران در منزل شود که باعث بلوغ زودرس آنان می شود.
مگر اسلام نمی گوید که دیدن اندام مادر برای فرزندان حرام نیست؟
از نظر حکم شرعی، واجب نیست مادر همه اعضای بدن خود را از فرزندان خودش بپوشاند و باز بودن سر وگردن و دستها و پاها و ساق پا اشکالی ندارد. با این همه رعایت پوشش مناسب بر اساس الگوهای اخلاقی و اسلامی در خانواده بسیار مهم است و ثبات و آرامش و امنیت را در خانواده ایجاد میکند. این پوشش مناسب نه تنها سبب آرامش والدین میشود، بلکه برای رشد طبیعی کودکان لازم و ضروری است.
پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان یا عریان و نیمه عریان بودن در حضور فرزندانی که به سن تمیز رسیده‌اند تبعات و اثرات مخربی از جمله بلوغ زودرس دارد.
پدر و مادر باید در مقابل فرزندان، لباس هر چند راحت، اما مناسب داشته باشند مخصوصا مادر می بایست لباسی بپوشد که برجستگی های بدن او نمایان نشود.
این نوع مراعات ها از چه زمانی باید شروع شود؟
اسلام جهت تربیت خوب، بوسیدن دختر شش ساله (غیر از فرزند خود) را برای مرد و بوسیدن پسر هفت ساله (غیر از فرزند خود) را برای زن قدغن کرده است؛ زیرا اینگونه کارها علاوه بر این که موجب انحراف جنسی آنان میشود، موجب بلوغ زودرس آنها نیز می¬گردد و هر گونه جریان و کار و برنامه‌ای که به بلوغ زودرس طفل کمک کند، خیانت و جنایت است.
اسلام فرموده: هرگاه دختر به سن تمیز یا نزدیک سن بلوغ رسید حتی پدر هم حق ندارد وی را به صورت کامل در آغوش بگیرد به نحوی که سینه دختر به سینه پدر بچسبد، بهتر است پدر فقط سر دخترش را بغل کند و او را ببوسد و نوازش کند و با بسیار حرف بزند و حرف او را بشنود و با کلمات محبت آمیز فراوان با او صحبت کند. مادر هم حق ندارد فرزند پسر خود را که به سن بلوغ یا نزدیک سن بلوغ است، به سینه بچسباند.
قرآن کریم (در آیاتی که گذشت) به مردم مؤمن و متدین می‌فرماید: فرزندان را به دو دسته تقسیم کرده است: یکی آنهایی که به سن بلوغ نرسیده‌اند و دیگری آنان که رسیده‌اند. درباره‌ی آنهایی که به سن بلوغ نرسیده‌اند توصیه میکند که در سه وقت، با اجازه وارد اتاق خواب و خلوت والدین خود بشوند و این دستور، در جهت تأمین اسباب سلامت روحی کودکان و رشد طبیعی آنهاست که در غیر این صورت، برای آنها مصونیتی نخواهد بود.
ولی در مورد اطفال بالغ می‌فرماید: هنگامی که فرزندان شما به سن بلوغ رسیدند، در هر حال باید برای وارد شدن بر شما اجازه بگیرند.
اگر این موارد رعایت نشود چه آسیب هایی را به دنبال دارد؟
در اندام هر انسانی غدد جنسی وجود دارد که در سن مشخصی فعال میشود. این غدد در پسرها معمولا در همان سن بلوغ شرعی فعال شده و پسر مفهوم غریزه جنسی را از دوره بلوغ حس میکند؛ اما در دخترها فعالیت این غدد گاهی تا چندین سال پس از سن بلوغ شرعی به تأخیر می‌افتد. جامعه ایده‌آل، جامعه‌ای است که پسرها و دخترها در سنینی با مفهوم غریزه جنسی آشنا شده و حس نیاز به آن را درک کنند که تا ازدواج؛ فاصله چندانی نداشته باشند.
حالا جامعه ای را تصور کنید که پسرها و دخترها زودتر از زمان طبیعی با غریزه جنسی آشنا شده و سالها بعد زمینه ازدواج برایشان فراهم میشود. فکر می‌کنید چه اتفاقی در این جامعه رخ خواهد داد؟ در حال حاضر بسیاری از دختران و پسران ما زودتر از زمان طبیعی به بلوغ جنسی می‌رسند؛ مثلا تعداد پسرانی که در سن ۱۲سالگی با غریزه جنسی آشنا می‌شوند کم نیست؛ اما همین پسرها در سن بالای بیست وپنج سال ازدواج می-کنند؛ یعنی بیش از ۱۳ سال با این غریزه دست و پنجه نرم می‌کنند. نوجوانی که در سن ۱۲ سالگی به سن بلوغ میرسد؛ اما هنوز به سن رشد عقلی نرسیده، نمی‌تواند غریزه جنسی خود را مدیریت کند.
چقدر از رفتار ها و پوشش جوانان و نوجوانان نشات گرفته از رفتار ها و پوشش والدین است؟
رفتار والدین بخصوص مادر تاثیر فراوانی بر روی کودکان دارد. کودک از مصالح و مفاسد امور اطلاعی ندارد و نمی‌تواند در کارهایش هدف گیری درستی داشته باشد، لذا تمام توجه‌اش به پدر و مادر و اطرافیان است، اعمال و حرکات آنها را مشاهده می‌نماید و از آنان تقلید میکند. کودکان بخصوص دخترها شکل پوشش مادر خود را تقلید می‌کنند اگر مادر همیشه با پوشش مناسب در مقابل فرزندان خود ظاهر شده باشد که کودک هم سعی میکند همان پوشش را از مادر تقلید کند. در دوران نوجوانی که نوبت به انتخاب میرسد سعی میکند با مادر همانند سازی کند و همان شیوه مادر را برای خود انتخاب کند.
